Jest węzłem drogowym, stacją kolejową, przystanią żeglugi śródlądowej. Mieści się tu baza remontowa Żeglugi Mazurskiej, zakład przemysłu spożywczego, przede wszystkim zaś ośrodek turystyki i wypoczynku (sporty wodne, hotele, motele, schroniska młodzieżowe, kempingi, pola namiotowe).

Miasto powstało na miejscu pruskiej osady, która istniała przed podbojem Krzyżaków. W I połowie XIV w. Krzyżacy zbudowali tu zamek, spalony w 1365 r. przez Litwinów. Dość szybko odbudowany był jedną z silniejszych warowni broniących tych okolic przed najazdami Litwinów. W czasie wojny trzynastoletniej zamek zdobyły wojska polskie i zburzyły go, pod koniec XV wieku został odbudowany. Samo miasto w swych zaczątkach to osiedle przytulone do warowni nazwane Nową Wsią.

Wkrótce uzyskało przywilej lokacyjny, odnowiony w roku 1475. Częściowe prawa udało się uzyskać w roku 1572, pełne - dopiero w roku 1612. W 43 lata później miasto zostało zajęte przez Szwedów. Dwa lata po nich spalone przez Tatarów. Ponad 1100 osób poniosło śmierć, część poszła w jasyr. W 1669 roku miasto doczekało się nadania nowych, poszerzonych praw.

W 1786 roku wybuchł wielki pożar, błyskawicznie obejmując całe miasto (strawił ponad 100 budynków). W 1807 roku kwaterowały tu legiony generałów Hanryka Dąbrowskiego i Józefa Zajączka. W 1812 roku zalały miasto i okolice tysiące żołnierzy armii napoleońskiej. W roku 1820 Giżycko stało się siedzibą władz powiatowych. W roku 1838 w Giżycku urodził się wybitny historyk polski, wieloletni dyrektor Zakładu Naukowego im. Ossolińskich we Lwowie - Wojciech Kętrzyński.

Z Giżyckiem zwiążał się także Marcin Gierss - pisarz, publicysta, redaktor i bibliofil. Krótko lecz owocnie trwał pobyt w Giżycku Gustawa Gizewiusza, obrońcy mowy polskiej na Mazurach. W połowie lat czterdziestych XIX wieku zbudowano w pobliżu Giżycka potężną twierdzę. Nazwano ją imieniem pruskiego ministra wojny gen. Hermanna von Boyen.




W czasie I wojny światowej giżycka forteca była oblegana przez wojska rosyjskie. W 1945 roku - oddana bez walki. W Giżycku nie ma zbyt wielu zabytków, miasto wyszło z wojny wielce zniszczone. Najcenniejsze zabytki to skrzydło zamku krzyżackiego (XIV wiek, późniejsze przebudowy) i kościół ewangelicki (z 1827 roku, przebudowany w roku 1881 prawdopobobnie przebudowany wg słynnego niemieckiego architekta i scenografa Karola Fryderyka Schinkla).

W kościele tym odbywają się latem od ponad dwóch dziesięcioleci koncerty organowe i kameralne. Ciekawym obiektem jest także most obrotowy nad Kanałem Łuczańskim, a także domy i kamienoiczki z XIX i początku XX wieku.

Giżycko leży na przesmyku między jeziorami Niegocin i Kisajno. Tworzą one wraz z sąsiadującymi jeziorami Śniardwy i Mamry wyjątkowy kompleks przyrodniczo-krajobrazowy. Kraina ta należy do jednych z ostatnich w Europie obszarów o dominującym udziale naturalnych cech przyrodniczych i krajobrazowych. Wyjątkowe walory środowiska przyrodniczego tych terenów, w tym szczególnie czyste powietrze, sprawiły, że pod koniec lat 80-tych weszły one w skład regionu podlegającego szczególnej ochronie i stanowiącego tzw. "Zielone Płuca Polski".

(Fot. By ZeroJeden - Praca własna, CC BY-SA 3.0 pl)